Torenhof

Op het einde van de 8ste eeuw of het begin van de 9de eeuw bevond er zich ten zuiden van de Grote Molenbeek/Maalbeek een hoeve van een belangrijk heer, het latere Torenhof. Rond dit primitieve Cobbenghem groepeerden zich een aantal afhankelijken waarvoor de heer binnen zijn domein een zogeheten eigenkerk of borchtkerk oprichtte. Sint Gorik, de bisschop van kamerrijk en geloofsprediker in de streek, werd er patroonheilige.

Deze plaats was van strategisch en militair belang. Op die manier werd het Torenhof deel van de verdedigingslinie van het hertogdom Brabant, op de grens met het graafschap Vlaanderen.

De 14de-eeuwse naam voor het Torenhof was: ’t Hof van Kwaderebbe. In het begin van de 15de eeuw kwam het hof in het bezit van Willem Van Assche, schatbewaarder van Jan IV. Vermoed wordt dat Willem Van Assche de donjon en het woonhuis liet bouwen. Het is aan deze donjon dat het Torenhof haar naam dankt.

In de tweede helft van de 15de eeuw kwam het Torenhof in het bezit van Robert de Cotereau en Margriete Herdincx. Van 1600 tot omstreeks 1830 bleef het Torenhof eigendom van de familie de Cotereau en hun afstammelingen, de markiezen van der Noot d'Assche.

De oudste sporen van menselijke aanwezigheid op de site van het Torenhof dateren uit de Romeinse periode en bestaan uit enkele dakpanfragmenten en aardewerk. Romeinse structuren werden niet aangetroffen. Uit de vroege Middeleeuwen, meer bepaald de Merovingische periode, dateert een aardewerkfragment met radstempelversiering.

De oudste gebouwsporen (paalkuilen) op deze plaats zijn afkomstig uit de 9de eeuw. Over de omvang en de functie van het gebouw kan niks met zekerheid gezegd worden. Wellicht werd het gebouw verwoest door brand. Uit dezelfde periode dateren enkele fragmenten van bolvormige potten.

De eerste constructie werd op een niet gekend tijdstip vervangen door een nieuw houten gebouw. Wellicht betreft het hier een kerkje met een oost-westoriëntatie en met een oppervlakte van 11 m bij 4 m. In de late 11de of 12de eeuw werd dit houten kerkje vervangen door een stenen kerkje met dezelfde oriëntatie en een grootte van minimum 8 m bij 5 m. Rond de kerk bevond zich het kerkhof en ten westen van het gebouw ontgon men in de 13de en 14de eeuw leem. Deze eerste stenen kerk bleef in gebruik tot in de 14de eeuw.

Ten westen van de eerste kerk werd een nieuwe stenen kerk opgericht. Behalve kalkzandsteen werd er in het nieuwe gebouw ook baksteen gebruikt. De klokkentoren bevond zich wellicht aan de westelijke zijde. De dakpannen werden in een tweede fase vervangen door leien. Rond de kerk werd een deel van het kerkhof en de kerkhofmuur onderzocht. De meeste graven dateren uit de 14de en 15de eeuw en bestonden voor ongeveer de helft uit kindergraven. De 15de en 16de-eeuwse graven waren verdwenen door het afgraven van grond in de 19de eeuw.

Tekst en beeld: © Kristine Magerman, Agilas vzw